BEHOUD BLAUWE GOLVEN: IN HET BELANG VAN EEN VEELZIJDIGE STAD

Op woensdag 21 november 2018 vond in het Arnhemse gemeentehuis een openbaar gesprek plaats over behoud of sloop van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven. Hieronder onze argumenten voor behoud.

1 Blauwe Golven is een onlosmakelijk onderdeel van de visuele en culturele veelzijdigheid van Arnhem

Blauwe Golven werd door Peter Struycken ontworpen om de grootschalige Mandelabrug op een visueel aantrekkelijke wijze te verbinden met de stad. Samen met het station van Ben van Berkel zorgt het omgevingskunstwerk Blauwe Golven voor verbinding, maar ook voor contrast en visuele veelzijdigheid. Rond het Roermondsplein en het station gaat het andante van de kleinschalige binnenstad over in een fortissimo animato. 

Een bijdrage aan de veelzijdigheid van de stad is Blauwe Golven ook in een andere zin. Mandelabrug en Roermondsplein zijn onderdeel van een zeer intensief gebruikt verkeersknooppunt. Deze dagelijkse en praktisch gebruikte omgeving is tegelijkertijd een veelzijdig cultureel podium met gevraagde en ongevraagde artistieke bijdragen: het werk van Rémy Zaugg aan de brug, de graffiti op de pijlers en de kademuren en de toevoegingen van autonoom opererende kunstenaars elders. Blauwe Golven, het grootste omgevingskunstwerk in Nederland en Europa, is hier een onlosmakelijk onderdeel van. Wij willen deze veelzijdigheid behouden en niet teniet doen door van het Roermondsplein een karakterloze afrit te maken.

2 Blauwe Golven is na veertig jaar nog steeds een optimale oplossing voor het Roermondsplein

Hoewel veelzijdig is het Roermondsplein een omgeving met beperkingen. Ook als men Blauwe Golven sloopt, blijven brug en verkeerswegen zorgen voor permanent lawaai en vervuiling. Dàt en het gebrek aan zonlicht onder de afritten maakt van de aanleg van een park een onhaalbare zaak. En ook voor een evenemententerrein, waar de plannen voor een zogenaamd park in feite op neerkomen, is het Roermondsplein een verre van ideale plaats. In het licht bezien van de onontkoombare feiten van lawaai, vervuiling en verkeersdrukte is Blauwe Golven nog altijd een optimale oplossing voor een gecompliceerde situatie: een helder en flexibel ontwerp dat zorgt voor samenhang, beleving, openheid en licht. En daarbij is het ook nog eens praktisch te gebruiken als een in Arnhem broodnodig parkeerterrein.

3 Behoud en aanpassing van Blauwe Golven in de Creatieve Corridor staat vergroening, verbetering van de omgeving en de aanleg van nieuwe voorzieningen geenszins in de weg

In het afgelopen jaar zijn de wegen op het Roermondsplein ingrijpend veranderd. Als gevolg daarvan zijn de Blauwe Golven verlegd, weggenomen en elders weer aangeheeld. Dat kan! Ontwerper Peter Struycken zocht en vond een zo flexibel mogelijk ontwerp. Daardoor kan Blauwe Golven nu en in de toekomst aan veranderende omstandigheden worden aangepast. Dat betekent dat vergroening van met name de Oude Kraan zonder enig probleem mogelijk is, net als de aanleg van paviljoens aan de noordzijde, een sportvoorziening aan de oostzijde en fiets- en wandelpaden.

4 Behoud en aanpassing van Blauwe Golven niet duurder dan sloop: lees onze Alternatieve Raming

Na alle broodjeaapverhalen over Blauwe Golven als veroorzaker van klimaatschade en de vermeende slechte staat van de betonstenen worden we nu geconfronteerd met een zogenaamd nieuw financieel feit. Behoud van Blauwe Golven zou duurder zijn dan sloop. De kostenraming die tot die conclusie komt, is niet van een onafhankelijke instantie. Zij is afkomstig van het nauw bij de gemeente betrokken Buro Poelmans Reesink. De kostenraming komt opmerkelijk genoeg opnieuw aanzetten met het verhaal dat Blauwe Golven een bron van hittestress zou zijn, een bewering die in 2017 werd weerlegd op grond van de hittekaart. Opmerkelijk is ook de kostenpost 'Materiaal' voor het vervangen van alle betonklinkers. De raming gaat ervan uit dat Blauwe Golven in zijn geheel opnieuw moet worden bestraat. Een andere aanzienlijke kostenpost is die voor het herstel van de fontein.
 Wij vroegen een ingenieursbureau en een bureau voor landschapsarchitectuur om hun mening te geven over de kostenraming van Buro Poelmans Reesink. Beide kwamen tot de conclusie dat de raming een aantal aanzienlijke kosten over het hoofd ziet. In de variant van de Creatieve Corridor die uitgaat van sloop van Blauwe Golven, zijn dat de kosten voor de onvermijdelijke en kostbare aan- en afvoerroutes bij de aanleg van een parkeerdek. In het geval van de eveneens in de sloopvariant geplande centrale vijver zijn het de kosten voor een zeer diep aan te leggen waterafvoer, noodzakelijk gezien de hoogte van het terrein en de aanwezigheid van de kademuur.

 De geraadpleegde bureaus zijn van mening dat zowel sloop als behoud van Blauwe Golven in werkelijkheid meer zullen kosten dan door Poelmans Reesink geraamd. Behoud van Blauwe Golven is volgens de geraadpleegde bureaus echter goedkoper dan sloop. Om te beginnen hoeven niet alle stenen vervangen te worden. Onderzoek heeft al in 2017 uitgewezen dat de stenen van Blauwe Golven in een goede conditie verkeren. Hoogstens het meest intensief gebruikte deel van Blauwe Golven, een vijfde van het totale oppervlak, is aan vervanging toe. De kosten voor die vervanging zijn een stuk lager dan de kosten voor vervanging van alle betonklinkers waar Buro Poelmans Reesink van uitgaat. Lagere kosten zijn ook mogelijk als het gaat om de fontein. Net als Peter Struycken pleiten wij voor een fontein die zuiniger is wat betreft water- en energieverbruik en daardoor minder kost dan door Poelmans Reesink geraamd. De cijfers zijn na te lezen in een door ons opgestelde AlternatieveRaming.

5 Blauwe Golven is essentieel cultureel erfgoed

Waarom spannen we ons in voor behoud en aanpassing van Blauwe Golven? Dat doen we om bovenstaande redenen, maar ook omdat het in dit geval belangrijk cultureel erfgoed betreft. Het tot stand komen van Blauwe Golven in de jaren zeventig was geen incident. In de jaren zeventig zetten Arnhemse wethouders als Terstegge, Berkhout, Bisterbosch en Hekkelman zich in om beeldende kunst een plek te geven in de stad die na een periode van herstel van de oorlogsschade aan de vooravond stond van een reeks stadsuitbreidingen en grote infrastructurele ingrepen zoals de bouw van de Mandelabrug. Wat deze bestuurders dreef waren naoorlogse idealen van vooruitgang en culturele verheffing en het streven om een breed publiek op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met toen nieuwe vormen van kunst en kunsttoepassingen. Begrippen als vooruitgang en verheffing spelen tegenwoordig een andere rol of misschien wel geen enkele rol meer. Maar ooit leverden ze voor Arnhem karakteristieke en de tijdsgeest tekenende gebeurtenissen en objecten op. Ze veranderden de stad. In dat kader te noemen zijn de eerst verguisde, maar nu als een doorbraak beschouwde Sonsbeektentoonstelling van 1971, de beeldengroep van Ubbo Scheffer en de sculptuur van Herman de Vries vóór en in het hoofdbureau van politie, de boom van Albert Dekkers voor V&D (nu Groningensingel, Arnhem-Zuid), de beelden van Hans Koetsier voor het voormalige Girokantoor (inmiddels deels gesloopt), de Kroonse Wal in de Laar in Arnhem Zuid (nagenoeg verdwenen), het voormalige Expeditieknooppunt aan de Johan de Wittlaan van Bas Maters en werken van kunstenaars als Piet Slegers, Joep Sterman, Wim Korvinus, Jetty Homan en Marius van Beek.

Tot de beeldende objecten die de vruchten waren van de toenmalige culturele ambities van Arnhem behoort ook Blauwe Golven. Veel van de hier genoemde objecten zijn zoals gezegd inmiddels verdwenen. Als Blauwe Golven – door kenners beschouwd als een van de geslaagde en uitzonderlijke artistieke experimenten van de jaren zeventig - wordt gesloopt, raakt Arnhem een deel van zijn geschiedenis en zijn culturele identiteit kwijt. Dat verhoudt zich volgens ons slecht met het Arnhemse Coalitieakkoord 2018-2022. Daarin staat onder het kopje Cultuur en Toerisme: 'Kunst en cultuur verlevendigen de stad en verbinden inwoners met elkaar. Arnhem is Culturele Hoofdstad van het Oosten en heeft een veelzijdig kunst- en cultuuraanbod. Dat willen wij zo houden.' Bij dat streven sluiten we ons graag aan en daarom doen we een dringend beroep op de gemeenteraadsleden om voor het behoud en de aanpassing van Blauwe Golven te stemmen.

Peter Nijenhuis, Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Piet van Dijk, Vereniging Stadsschoon Arnhem

Johanna Jacobs, Werkgroep Monumentale Kunst, Erfgoedvereniging Bond Heemschut

Informatie over de agenda van de gemeenteraad op 21 november 2018 vindt u op de betreffende pagina van het bestuurlijk informatiesysteem [KLIK]