Blauwe Golven op lijst sleutelwerken naoorlogse kunst in de openbare ruimte

In 75 jaar bouwde Nederland aan een belangrijke kunsthistorische collectie van kunst in de openbare ruimte. Hoe bepalend is deze geweest? Wat resteert er nog van? En: welke beelden vinden we het belangrijkst?  

Jubileumproject

Vanwege het 40-jarig bestaan van het blad BK-informatie, besloot het om een jubileumproject op te zetten rond de kunstgeschiedenis waar het zelf zo nauw mee verbonden is: de kunst in de openbare ruimte. Het is opgericht in een tijd na de wederopbouw, toen er nog volop in Nederland gebouwd werd met daarbij veel opdrachten aan kunstenaars. Deze kunst is de afgelopen decennia een vertrouwd onderdeel geworden van het Nederlandse straatbeeld. Het is een uniek soort erfgoed, kenmerkend voor de Nederlandse omgang met de openbare ruimte en een weergave van politiek-maatschappelijke denkbeelden.  

100 sleutelwerken 

In november 2019 is er een grote oproep gedaan onder de lezers van het blad BK-informatie om voordrachten te doen, dat een paar honderd nominaties opleverde. Een speciale werkgroep benoemde vervolgens 100 kunstwerken als sleutelwerken voor kunst in de openbare ruimte vanaf 1945. De samenstelling kwam tot stand met grote toewijding, discussie en verantwoordelijkheid. Deze 100 kunstwerken zijn kunsthistorisch, maatschappelijk of ruimtelijk invloedrijk geweest. Het geeft een actueel beeld van de huidige staat van kunst in de openbare ruimte van Nederland. Hier zitten de usual suspects tussen, maar ook heel wat kunstwerken die voor menigeen een verrassing zullen zijn. Samen geven ze een indruk van hoe stijlen, ideologieën en bouwperiodes elkaar in de afgelopen decennia zijn opgevolgd. 

Op vrijdag 13 maart 2020 maakt de website www.sleutelwerken.nl de gehele lijst van 100 sleutelwerken bekend. Diezelfde dag verschijnt het tijdschrift BK-informatie dat ook de hele lijst publiceert.

Meer lezen op de website van BK-informatie

ARNHEMSE GEMEENTERAAD NEEMT MOTIE AAN VOOR BEHOUD BLAUWE GOLVEN

Op 17 april 2019 nam de Arnhemse gemeenteraad een motie aan met de titel Op naar een uitvoeringsplan Blauwe Golven. De motie, opgesteld door raadsleden van de Partij voor de Dieren, GroenLinks, PvdA, VVD, ChristenUnie en Arnhem Centraal draagt het college van Burgemeester en Wethouders op om een uitvoeringsplan op te stellen voor aanpassing en herstel van Blauwe Golven.

De motie van de gemeenteraadsleden vraagt het college daarbij uit te gaan van optie B2 van het in september 2018 door Bureau Poelmans Reesink Landschapsarchitectuur opgestelde document over de Creatieve Corridor. Het college moet in het nog op te stellen uitvoeringsplan echter een aantal wijzigingen en extra's opnemen. Die wijzigingen en extra's komen neer op het volgende.

-         Vervanging van een stuk van Blauwe Golven door een extra strook groen aan de westzijde bij de afrit en het einde van de Oude Kraan.

-         Een maximale uitbreiding van de groenstrook langs het Roermondsplein aan de oostzijde in zoverre dat met het voorgestelde aantal parkeerplaatsen in optie B2 van het plan Poelmans Reesink verenigbaar is.

-         Hergebruik, schoonmaak en impregneren van onbeschadigde oude stenen.

-         Het eventuele vervangen van alle stenen van Blauwe Golven mocht blijken dat meer dan 20 procent van de stenen niet meer voldoet aan de oorspronkelijke kwaliteitseisen.

-         Bij herstel en aanpassing van Blauwe Golven wordt zoveel mogelijk getracht om te komen tot de kwaliteit van de oorspronkelijke uitvoering van de golfstructuur, bestrating en kleurstelling.

-         Bij de Du Soleilflat worden minimaal 15 aansluitingen voor elektrische auto's aangelegd en de gehele parkeergelegenheid wordt zoveel mogelijk voorbereid op toekomstige oplaadmogelijkheden voor elektrische auto's.

-         Uitbreiding van de handhavingscapaciteit met het oog op overlast in de nacht- en avonduren.

-         Herstel, aanpassing en verduurzaming van de fontein.

-         De mogelijkheid om een nieuw paviljoen van CASA/Showroom richting het stadscentrum te verplaatsen.

-         Bij de uitvoering wordt wat betreft ontwerp en vormgeving gestreefd naar een constructieve samenwerking met ontwerper Peter Struycken.

Wij zijn zeer verheugd dat de motie met een ruime meerderheid van 27 stemmen voor en 10 tegen werd aangenomen. Sloop van Blauwe Golven leek tot onze schrik begin 2017 min of meer een uitgemaakte zaak. Terugkijkend kunnen we zeggen dat protest aantekenen en het mobiliseren van medestanders, het aangaan van de dialoog en met redelijke argumenten aankloppen bij politieke partijen zin heeft gehad. Natuurlijk moet er nog een tweede stap worden gemaakt. Wethouder Roeland van der Zee moet namens het college van B&W de komende maanden een uitvoeringsplan opstellen en daarbij de nodige financiële middelen vinden. Wat ons betreft is echter een eerste belangrijke stap richting behoud van Blauwe Golven gezet. 

foto Hans van Houwelingen

We willen iedereen bedanken die aan die eerste stap een bijdrage heeft geleverd. Dat zijn onder meer de ondertekenaars van de in 2017 opgestelde petitie tegen sloop van Blauwe Golven. Zij die meewerkten aan de symbolische schoonmaak van Blauwe Golven op 22 september 2017. Bernard Colenbrander, Carel Blotkamp, Sjarel Ex en Gijs Frieling die belangeloos meewerkten aan de informatieve bijeenkomst in Rozet Arnhem. Marjon Gemmeke, die het broodjeaapverhaal over Blauwe Golven als bron van hittestress ontzenuwde. Marlous de Haan die onder meer bijdroeg aan een betere kijk op de kwaliteit van de betonstenen. Iedereen die bijdroeg aan de geldinzameling voor een professionele schoonmaak van Blauwe Golven die we helaas wegens omstandigheden moesten afblazen. Leo de Groot, Cyriel Prinsen, Hannie van Nunen, Leendert Combee, Daniël Becker, Lea Manders, Hans Eliëns en andere gemeenteraadsleden en alle mensen die het behoud van cultureel erfgoed in het algemeen en Blauwe Golven in het bijzonder aan het hart gaat.

Johanna Jacobs en Gerard van den Berg. Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut (WMK)

Piet van Dijk, Vereniging Stadsschoon Arnhem

Peter Nijenhuis, Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem.

BEHOUD BLAUWE GOLVEN EN HERSTEL FONTEIN IS NIET IN STRIJD MET GOEDE MILIEUZORG

Tijdens en na het rondetafelgesprek van 21 november jongstleden in het Arnhemse gemeentehuis kwam de milieukwestie meerdere malen ter sprake. Volgens de voorstanders van sloop van Blauwe Golven is het duidelijk. Wie kiest voor behoud van Blauwe Golven, kiest tegen het milieu. Is dat zo? Is het aannemelijk dat sloop en vergroening van het Roermondsplein een bijdrage leveren aan een betere luchtkwaliteit?

Arnhem is een groene stad die zich als een hand uitstrekt in de Veluwe. Tussen de bebouwde vingers dringt de natuur de stad binnen. Een Veluws hert of zwijn zou via de parken Zypendaal en Sonsbeek bij wijze van spreken naar de achterzijde van het station kunnen wandelen. Toch heeft het alom tegenwoordige groen van parken, singels en het vooralsnog groene gebied van Meinerswijk en Stadsblokken ten zuiden van de Rijn onvoldoende effect op de luchtkwaliteit in en nabij de hoofdaders van het verkeer, waaronder de Mandelabrug en het Roermondsplein.

Zou sloop van Blauwe Golven en aanplant van groen hier werkelijk een verschil kunnen maken? Aan de hand van de plannen voor de aanleg van een park op het Roermondsplein van Buro Poelmans Reesink kan worden uitgerekend dat er in de open ruimte naast de afritten en wegen plaats is voor de aanplant van 27 bomen en wat struikgewas. Verbetert dat de lucht? De zaak steekt ingewikkelder in elkaar dan de voorstanders van sloop doen voorkomen.

Een rapport van het RIVM, het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en het Milieu, stelt na onderzoek dat aanplant van vegetatie in de nabijheid van drukke verkeersaders niet helpt en de luchtkwaliteit zelfs kan verslechteren. Het rapport getiteld Het effect van vegetatie op de luchtkwaliteit (update 2011) concludeert (blz. 57) het volgende:

Dit rapport staat uitgebreid stil bij de invloed van vegetatie op ‘hot spot’ locaties, zoals langs snelwegen en in of langs drukke binnenstedelijke wegen. In die situaties is niet alleen de opnamecapaciteit van de vegetatie van belang. Belangrijker is dat aanwezige vegetatie de luchtstroming beïnvloedt en zorgt voor minder verdunning van de verkeersemissies op die locaties. De lokale verkeersbijdrage neemt daardoor toe, terwijl juist die nadelig is voor de gezondheid. Vooral de zeer fijne deeltjes die door het verkeer worden uitgestoten zijn schadelijk voor de gezondheid, en de beschikbare studies laten zien dat juist deze fractie niet of nauwelijks door de vegetatie wordt opgenomen. De studies die sinds 2008 beschikbaar zijn gekomen bevestigen de eerdere constatering dat de inzet van vegetatie nabij verkeersbronnen niet leidt tot verbetering van de luchtkwaliteit, maar de luchtkwaliteit juist kan verslechteren. Zowel vanuit oogpunt van luchtkwaliteit (concentraties) als vanuit gezondheidskundig oogpunt is het inzetten van vegetatie om de lucht te filteren langs of in drukke wegen of straten dan ook geen aan te bevelen maatregel.

Wat ons betreft is het rapport van het RIVM een reden om te twijfelen aan het milieuargument van de voorstanders van sloop. Bomen en planten leveren een bijdrage aan de verbetering van de luchtkwaliteit, maar alleen als het gaat om grote oppervlaktes zoals bossen en parken. Zelfs bij die grote oppervlaktes is de bijdrage van bomen en planten volgens het RIVM-rapport echter gering en onzeker. Op grond van het rapport achten wij het onaannemelijk dat het slopen van Blauwe Golven, om op een betrekkelijk klein gebied 27 bomen en struikgewas aan te planten, daadwerkelijk winst oplevert voor het milieu. Het RIVM-rapport duidt zelfs op het mogelijke gevaar van aanplant: de verslechtering van de luchtkwaliteit.

BEHOUD BLAUWE GOLVEN: IN HET BELANG VAN EEN VEELZIJDIGE STAD

Op woensdag 21 november 2018 vond in het Arnhemse gemeentehuis een openbaar gesprek plaats over behoud of sloop van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven. Hieronder onze argumenten voor behoud.

1 Blauwe Golven is een onlosmakelijk onderdeel van de visuele en culturele veelzijdigheid van Arnhem

Blauwe Golven werd door Peter Struycken ontworpen om de grootschalige Mandelabrug op een visueel aantrekkelijke wijze te verbinden met de stad. Samen met het station van Ben van Berkel zorgt het omgevingskunstwerk Blauwe Golven voor verbinding, maar ook voor contrast en visuele veelzijdigheid. Rond het Roermondsplein en het station gaat het andante van de kleinschalige binnenstad over in een fortissimo animato. 

Een bijdrage aan de veelzijdigheid van de stad is Blauwe Golven ook in een andere zin. Mandelabrug en Roermondsplein zijn onderdeel van een zeer intensief gebruikt verkeersknooppunt. Deze dagelijkse en praktisch gebruikte omgeving is tegelijkertijd een veelzijdig cultureel podium met gevraagde en ongevraagde artistieke bijdragen: het werk van Rémy Zaugg aan de brug, de graffiti op de pijlers en de kademuren en de toevoegingen van autonoom opererende kunstenaars elders. Blauwe Golven, het grootste omgevingskunstwerk in Nederland en Europa, is hier een onlosmakelijk onderdeel van. Wij willen deze veelzijdigheid behouden en niet teniet doen door van het Roermondsplein een karakterloze afrit te maken.

2 Blauwe Golven is na veertig jaar nog steeds een optimale oplossing voor het Roermondsplein

Hoewel veelzijdig is het Roermondsplein een omgeving met beperkingen. Ook als men Blauwe Golven sloopt, blijven brug en verkeerswegen zorgen voor permanent lawaai en vervuiling. Dàt en het gebrek aan zonlicht onder de afritten maakt van de aanleg van een park een onhaalbare zaak. En ook voor een evenemententerrein, waar de plannen voor een zogenaamd park in feite op neerkomen, is het Roermondsplein een verre van ideale plaats. In het licht bezien van de onontkoombare feiten van lawaai, vervuiling en verkeersdrukte is Blauwe Golven nog altijd een optimale oplossing voor een gecompliceerde situatie: een helder en flexibel ontwerp dat zorgt voor samenhang, beleving, openheid en licht. En daarbij is het ook nog eens praktisch te gebruiken als een in Arnhem broodnodig parkeerterrein.

3 Behoud en aanpassing van Blauwe Golven in de Creatieve Corridor staat vergroening, verbetering van de omgeving en de aanleg van nieuwe voorzieningen geenszins in de weg

In het afgelopen jaar zijn de wegen op het Roermondsplein ingrijpend veranderd. Als gevolg daarvan zijn de Blauwe Golven verlegd, weggenomen en elders weer aangeheeld. Dat kan! Ontwerper Peter Struycken zocht en vond een zo flexibel mogelijk ontwerp. Daardoor kan Blauwe Golven nu en in de toekomst aan veranderende omstandigheden worden aangepast. Dat betekent dat vergroening van met name de Oude Kraan zonder enig probleem mogelijk is, net als de aanleg van paviljoens aan de noordzijde, een sportvoorziening aan de oostzijde en fiets- en wandelpaden.

ALTERNATIEVE RAMING VAN DE KOSTEN VAN DE CREATIEVE CORRIDOR OP BASIS VAN KENGETALLEN

Alternatieve Raming op basis van kengetallen met betrekking tot optie A (sloop Blauwe Golven / aanleg Creatieve Corridor) en optie B (behoud Blauwe Golven met vergroening aan de randen)

Onjuiste argumenten voor sloop Blauwe Golven

Allereerst: ten onrechte gaat de kostenraming van Buro Poelmans Reesink ervan uit dat Blauwe Golven in zijn geheel herbestraat moet worden met nieuwe betonklinkers. Daarop zijn de getallen gebaseerd die in Bijlage 2 (Financiële uitwerking) van de raadsbrief van 23 oktober 2018 aan de gemeenteraad van Arnhem werden gepresenteerd.

Onze mening is dat vervanging van de betonklinkers niet nodig is: al eerder is deze mening, onderbouwd met de uitkomsten van een onderzoek door een gespecialiseerd bedrijf, aan de gemeente Arnhem kenbaar gemaakt (zie Bijlage 1 van dit stuk).

Dit betekent dat uitsluitend reparatiewerkzaamheden verricht dienen te worden aan de delen die nu verzakt zijn. Dit bedraagt 1/5 deel van het totale oppervlak van Blauwe Golven (25.000 m2) = 5.000 m2.

Ten tweede volhardt de kostenraming van Buro Poelmans Reesink in de mening dat Blauwe Golven hittestress veroorzaakt en daarom gesloopt moet worden. Ook deze misvatting is al eerder afdoende weerlegd op grond van de hittekaart waarop te zien is dat niet Blauwe Golven maar het stationsgebied en de Arnhemse binnenstad deze hittestress veroorzaakt (zie Bijlage 2 van dit stuk).

Kengetallen

De kengetallen gebaseerd op vervanging van de betonklinkers, de sloop van Blauwe Golven en de bestrating zijn enerzijds gebaseerd op offertes aangevraagd bij gespecialiseerde bedrijven – v.d. Bosch Beton bv in Almelo en Sierbestrating Lambert van Venrooij in Wijchen - en anderzijds op een second opinion ingewonnen bij een bureau voor landschapsarchitectuur en een ingenieursbureau van een gemeente van gelijke omvang als Arnhem.

1)      Het opruimwerk van Blauwe Golven en ervan uitgaande dat de aannemer de stenen om niet afvoert en in eigendom krijgt, bedraagt 72.000 m2 a € 10,-- = € 720.000,--

2)      De aanleg van de infrastructuur voor 26.500 m2 a € 200,-- bedraagt € 5.300.000,--

3)      Herstel van de fontein € 600.000,--

4)      Er gaan 44 betonklinkers (105 x 211 x 80 mm met een deklaag in kleur van 15 mm) in 1 m2. De witte klinkers kosten € 33,22 m2 en de blauwe € 65.78 m2. Uitgaande van 25.000 m2 kosten de nieuwe klinkers voor Blauwe Golven € 1.237.500,-- (v.d. Bosch Beton bv)

5)      Het straatwerk van Blauwe Golven komt op circa € 42 m2 x 25.000 m2 = € 1.050.000,-- Hierbij komen de uitzetkosten á € 15.000,-- In totaal wordt het dan € 1.065.000,-- (Lambert van Venrooij)

6)      In totaal kost herbestrating met nieuwe betonklinkers van Blauwe Golven uitgaande van 25.000 m2  € 8.922.500,-- (inclusief opruimwerk, infrastructuur en herstel fontein).

  

Indien Blauwe Golven blijft gehandhaafd en voor 1/5 dient te worden vervangen dan komt dit bedrag uit op 5000 m2 nieuwe betontegels en bestrating (2500 m2 x € 33,22 (witte betonklinkers) en 2500 m2 x € 65,78 m2 (blauwe betonklinkers) € 247.500,--. Bestratingskosten 5000 m2 x € 42,-- = € 210.000,-- + uitzetkosten van € 15.000,-- = € 225.000,--

In totaal kost het alleen herbestraten van 1/5 gedeelte van Blauwe Golven met nieuwe betonklinkers € 472.500,-- (exclusief opruimwerk, infrastructuur en herstel fontein).

GEZAMENLIJK STANDPUNT INZAKE HET HERSCHREVEN RAPPORT CREATIEVE CORRIDOR

Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut

Vereniging Stadsschoon Arnhem

Binnenkort beslist de Arnhemse gemeenteraad over het lot van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven. Dat doet de gemeenteraad mede op grond van het onlangs herschreven rapport van Buro Poelmans Reesink (d.d. 26 09 2018, PDF 21 MB). Daarin worden twee alternatieven geschetst voor de Creatieve Corridor: optie A (sloop Blauwe Golven) of optie B (behoud en aanpassing Blauwe Golven).

Wat ons betreft bevestigt het rapport wat wij gezamenlijk al eerder betoogden: behoud van Blauwe Golven is zonder noemenswaardige obstakels te verenigen met ALLE wensen van beleidsmakers, binnenstadbewoners en ondernemers.

We zijn verheugd dat optie B nu is toegevoegd. Het rapport laat volgens ons echter een reeks van zaken buiten beschouwing, is verwarrend als het om getallen gaat en schetst op onterechte gronden een gunstiger beeld van optie A dan van optie B.

Onze bezwaren kort samengevat

1.       In het rapport komen sentimentele, cultuurhistorische, esthetische en architectonische aspecten van Blauwe Golven niet aan bod. Dat past niet bij een stad die zich blijkens het laatste collegeakkoord wil laten gelden als de 'culturele hoofdstad van het Oosten' (Collegeakkoord blz. 12).

2.      Wat betreft de waterberging maakt het rapport een kapitale fout. De wens om wateropvang te realiseren op het hoogste punt van het terrein is volstrekt onlogisch en kan alleen gerealiseerd worden na forse en dure ingrepen. Er is dan ook geen sprake van een ‘natuurlijke vijver’ (blz. 22).

3.      De mogelijkheid om de fontein te herstellen (de infrastructuur is nog aanwezig), maar zuiniger te laten werken, blijft buiten beschouwing.

4.      In optie A krijgt het Roermondsplein een éénzijdige en overladen bestemming als evenemententerrein. Het rapport gaat voorbij aan de gevolgen hiervan voor de kwaliteit van de openbare ruimte en aan het feit dat er voor het park, dat de burger in eerdere versies van de sloopplannen werd voorgespiegeld, geen of amper plaats is.

5.      Het rapport schetst een ongunstig beeld van optie B als het gaat om de verbindingen met andere delen van de binnenstad en de ontwikkeling van een paviljoen op het uitkijkpunt, zonder dat daar argumenten voor zijn.

6.      Het beeldmateriaal is suggestief: vriendelijke ‘groene’ plaatjes zonder aanduiding van de locatie versus auto’s, straten en viaductpijlers.

7.      Het aantal genoemde parkeerplaatsen in optie B is niet alleen onjuist (310 in plaats van 230) maar gaat ook voorbij aan andere mogelijkheden dan belijning (blz. 18), bijvoorbeeld laadpalen voor elektrisch rijden.

8.     De tabel die aan het einde van het rapport een vergelijkend overzicht geeft (blz. 43), is niet doorzichtig en herhaalt onberedeneerde en onjuiste aannames.

Voor het maken van een afgewogen keuze dient de informatie compleet en correct voor de gemeenteraad te zijn, lees daarom hierna ook onze onderbouwing.

Wij betreuren het, dat bij het herschrijven van onderhavig rapport ontwerper Peter Struycken niet is geraadpleegd. Was hij actiever betrokken geweest, dan zou hij op tijd zaken hebben kunnen corrigeren. Wij hopen derhalve dat het rapport alsnog op de door ons genoemde punten wordt bijgesteld.

Arnhem,  9 oktober 2018

Peter Nijenhuis, namens Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Johanna Jacobs, namens Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut

Edwin Kemers, namens Vereniging Stadsschoon Arnhem

Toelichting bij onze bezwaren

1 Sentimentele, cultuurhistorische, esthetische en architectonische aspecten

a.      In het rapport wordt Blauwe Golven zonder nadere toelichting of nuancering omschreven als kunstwerk (met name blz. 12). Het zou beter zijn om Blauwe Golven een omgevingskunstwerk te noemen, hoewel ook die term voorbijgaat aan de praktische gebruikswaarde van Blauwe Golven. Een omschrijving van Blauwe Golven als 'parkeerterrein met een kunstzinnige en landschappelijke invulling' – want zo is Blauwe Golven door Peter Struycken oorspronkelijk ontworpen  – zou het meeste recht doen aan de aard ervan. Dat die omschrijving een beetje ambtelijk en omslachtig is, spreekt voor zich.

WERKZAAMHEDEN OP HET ROERMONDSPLEIN

Wie de werkzaamheden op het Roermondsplein wil volgen, waar inmiddels ook een begin is gemaakt met het 'aanhelen' van de eerder verwijderde witte en blauwe stenen, kan op de site kijken van de NTP Groep en een app downloaden. De NTP Groep heeft met betrekking tot de werkzaamheden ook een  Facebookpagina.

Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

contact:  behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com

SCHOONMAAKPLAN BLAUWE GOLVEN GEWIJZIGD: DONATEURS KRIJGEN GELD TERUG

In mei 2018 begonnen Vereniging Stadsschoon Arnhem, de Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut en de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem een inzamelingsactie. Met het geld wilden de drie organisaties een professionele schoonmaak met water en hoge druk laten uitvoeren van  het centrale deel van Blauwe Golven, het in de jaren zeventig door Peter Struycken ontworpen omgevingskunstwerk op het Arnhemse Roermondsplein. De schoonmaak zou een positief signaal moeten zijn, met name bestemd voor de Arnhemse gemeenteraad die na de zomer van 2018 een beslissing neemt over behoud of sloop van Blauwe Golven.

Voor schoonmaak met water en hoge druk was zevenduizend euro nodig. Vereniging Stadsschoon en de Werkgroep Monumentale Kunst van Heemschut doneerden alvast een bedrag van drieduizend euro. De overige vierduizend euro waren halverwege juni bijeen gebracht dankzij particuliere giften.

De schoonmaak kon beginnen, maar helaas. Een skate-evenement langs de oostelijke zijde van Blauwe Golven, begin juli, maakte schoonmaken volgens de betrokken gemeentelijke dienst onmogelijk. De organisatoren van de inzameling kregen in eerste instantie van de betreffende gemeentelijke dienst te horen dat schoonmaak pas in augustus mogelijk zou zijn in verband met reeds geplande werkzaamheden aan het wegennet. Na overleg met de gemeente kregen de organisatoren vervolgens het bericht dat schoonmaak alsnog mogelijk zou zijn vóór 23 juli, maar toen dat bericht doorkwam had het schoonmaakbedrijf in verband met de vakantie niet meer voldoende personeel paraat.

EEN KAART VAN PETER STRUYCKEN

Ook al worden de bijdragen van alle particuliere schenkers ten behoeve van de schoonmaak van Blauwe Golven teruggestort, een door Peter Struycken getekende kaart willen we de gulle gevers niet onthouden.

Heeft u bij uw eerdere donatie ten behoeve van de schoonmaak uw adres opgegeven, dan komt er binnenkort een kaart naar u toe. Heeft u geen adres opgegeven, stuur dan een mail met uw adresgegevens naar: penningmeester@stadsschoon.nl , o.v.v. Kaart Peter Struycken.

HERMAN HOFMAN DEELT BONBONS UIT: GELDINZAMELING GESLAAGD, SCHOONMAAK BLAUWE GOLVEN KAN BEGINNEN

Aanleg Blauwe Golven 1978

In mei 2018 begonnen Vereniging Stadsschoon Arnhem, de Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut en de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem een geldinzameling om het centrale deel van Peter Struyckens omgevingskunstwerk Blauwe Golven in Arnhem te laten reinigen. Nu, nog geen maand later kunnen we melden dat het geld bijeen is. Het Arnhemse schoonmaakbedrijf Hommerson kan aan de slag met hoge druk en water.

foto Ivonne Zijp 2018

Om dit te vieren spreekt Herman Hofman op woensdag 20 juni de gemeenteraad toe om 19:30 in de Burgerzaal (open ruimte bovenaan de grote trap in het stadshuis). Bij deze gelegenheid deelt Herman Hofman een door Chocolaterie Mousset gemaakte Blauwe-Golven-bonbon uit. Hofman, in de jaren zeventig en tachtig hoofd van de toen spraakmakende Arnhemse dienst cultuur, was in de jaren zeventig betrokken bij het tot stand komen van Blauwe Golven. Wat Hofman betreft is de geslaagde inzamelingsactie van burgers voor de gemeenteraad een reden te meer om zo snel mogelijk een beslissing te nemen voor behoud van Blauwe Golven en herstel van de fontein.

Vereniging Stadsschoon Arnhem

Werkgroep Monumentale Kunst Erfgoed vereniging Bond Heemschut

Wergroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Contact: behoudblauwegolvenarnhem@gmail.com

GELDINZAMELINGSACTIE: LAAT BLAUWE GOLVEN BLINKEN!

Het schoon te maken deel is rood omcirkeld

Geldinzameling voor professionele schoonmaak

Vereniging Stadsschoon Arnhem, De Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut en de Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem zamelen geld in voor een professionele schoonmaak van het centrale deel van Peter Struyckens Blauwe Golven in Arnhem, het grootste omgevingskunstwerk in Nederland en Europa. Waarom willen we een professionele schoonmaak en waarom doen we een beroep op u?

RUUD-JAN KOKKE: BLAUWE GOLVEN ZIJN DE ERAMUSBRUG VAN ARNHEM

© foto Gerth van Roden / Gelders Archief 1978

Wel eens op een verkeersplein met viaducten geweest buiten Arnhem? Zowel in Nederland als buiten de grenzen is er één passende term: desolaat. Het zijn meestal plekken vol fijnstof, uitlaatgassen, zwerfvuil en achterstallig onderhoud.

Arnhem is de enige stad waarbij het verkeersplein zelf een bijzaak is geworden en de hoofdrol opgeëist wordt door een golvend blauw-wit patroon dat diagonaal over het plein en onder de bruggen door klotst. Het verbindt de donkere stukken onder de bruggen met de open lichte ruimtes, hier en daar doorklieft door bochtige wegdelen. Het is een functioneel en zeer geslaagd plein.

BLAUWE GOLVEN NA DE VERKIEZINGEN VAN MAART 2018

© foto Gerth van Roden / Gelders Archief 1977

BEHOUD

Wij pleiten voor behoud van Peter Struyckens Blauwe Golven, een voor Arnhem iconisch en in Nederland en Europa uniek omgevingskunstwerk. Arnhem slaat een slecht figuur als een unieke kunsttoepassing van een vooraanstaand en onderscheiden Nederlands kunstenaar en voormalig docent van de Arnhemse kunstacademie ArtEZ notabene pal voor de deur van die academie wordt gesloopt.

BEHOUD EN VERANDERING

Om Blauwe Golven te behouden en in te passen in de zogenaamde Creatieve Corridor moet het omgevingskunstwerk worden aangepast aan nieuwe eisen en omstandigheden. Peter Struycken heeft wat dit betreft een aantal voorstellen gedaan. Zijn voorstellen bieden ruimte aan:

UITNODIGING AAN OMWONENDEN EN ONDERNEMERS: MAANDAGAVOND 26 FEBRUARI 2018 IN HET AUDITORIUM VAN ROZET

© foto Marjon Gemmeke

Geachte omwonenden van het Roermondsplein en ondernemers in de binnenstad,

Is behoud, verandering en inpassing van Blauwe Golven in de Creatieve Corridor te verenigen met een goede leefomgeving voor de omwonenden en de belangen van de ondernemers in de binnenstad?

Daarover willen wij met u en met de ontwerper van de Blauwe Golven, beeldend kunstenaar Peter Struycken, van gedachten wisselen op maandagavond 26 februari in het auditorium van Rozet (aanvang 19:30). Ons doel is behoud en aanpassing van Blauwe Golven, maar niet zonder overleg met ondernemers en omwonenden en niet zonder rekening te houden met hun belangen.

Kom dus op maandagavond 26 februari om 19:30 naar Rozet.

In verband met het aantal zitplaatsen, koffie en thee is het voor ons handig om te weten hoeveel mensen er komen. Laten ons weten of u komt door een mail te sturen naar: johanna.jacobs@kpnmail.nl

Hoogachtend,

Peter Struycken, beeldend kunstenaar

Peter Nijenhuis, Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Johanna Jacobs, Werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Bond Heemschut

WETHOUDER GERRIE ELFRINK GEEFT GEEN GEHOOR AAN MOTIE ARNHEMSE GEMEENTERAAD

De Arnhemse gemeenteraad nam in september 2017 de motie Nieuwe Kansen aan. De motie droeg wethouder Gerrie Elfrink op om de mogelijke inpassing van Blauwe Golven in het door de wethouder gelanceerde plan voor een Creatieve Corridor 'maximaal te verkennen' met 'betrokken en deskundige partijen'.

Gesprek

Gevolg gevend aan de motie had de wethouder op 14 november 2017 met Peter Struycken, die op dat moment in Curaçao verbleef, een gesprek via skype. Wie de opname van het gesprek beluistert, kan moeilijk anders concluderen dan dat Peter Struycken de wethouder op een reeks van punten - zoals wegverleggingen, een paviljoen voor architectuurcentrum CASA, een skatebaan en een uitkijkpunt - tegemoet wilde komen. De sfeer van het gesprek was vriendelijk. Het leek niet meer dan logisch dat Peter Struycken er tijdens en na het gesprek bij de wethouder en zijn ambtenaren op aandrong om de inhoud van het gesprek uit te werken tot een voorstel dat door de gemeenteraad in overweging zou kunnen worden genomen. Nodig daarvoor, volgens Peter Struycken, waren technische tekeningen en kaarten van het gebied en de inbreng van deskundigen op het gebied van verkeer en waterstaat.

Geen technische tekeningen en geen deskundigen

De benodigde technische tekeningen heeft Peter Struycken pas ontvangen nadat wethouder Elfrink begin januari 2018 zijn eigen conclusies presenteerde en van de inbreng van verkeer- en waterstaatdeskundigen was geen sprake. Bij de vervolgbespreking van 11 december 2017 waren, naast de wethouder en zijn ambtenaren, Peter Struycken en enkele betrokken partijen aanwezig, maar geen deskundigen. De wethouder stuurde tijdens die bespreking niet aan op verder onderzoek of de uitwerking van een inpassingsvoorstel. Hij somde eenvoudigweg zijn bezwaren op tegen de door Peter Struycken in het gesprek van 14 november aangedragen ideeën.

Wethouder maakt verkenning alternatieven onmogelijk

Het einde van het verhaal is iedereen inmiddels bekend. Halverwege januari 2018 kwam wethouder Gerrie Elfrink naar buiten met de conclusie dat wat hem betreft inpassing van Blauwe Golven niet wenselijk is. Het is, als het aan de wethouder ligt, sloop of renovatie. Wij zijn een andere mening toegedaan. Ten eerste blijkt volgens ons uit de uitspraken en de opstelling van Peter Struycken dat inpassing van Blauwe Golven in de Creatieve Corridor mogelijk is en uitgewerkt dient te worden. Ten tweede is volgens ons zonneklaar dat de wethouder niet heeft voldaan aan de motie Nieuwe Kansen van de gemeenteraad. Hij heeft de verkenning van de mogelijkheden van een inpassing door zijn opstelling en gebrek aan medewerking onmogelijk gemaakt, deskundigen geen inbreng gegeven en slechts duidelijk gemaakt dat hij een inpassing niet wenst.

Peter Nijenhuis Werkgroep Behoud Blauwe Golven Arnhem

Erik Luermans Werkgroep Monumentale Kunst Erfgoedvereniging Bond Heemschut

PETER STRUYCKEN: IK KAN NIET ANDERS CONCLUDEREN DAN DAT DE WETHOUDER NIET HEEFT ONDERZOCHT WAT MOGELIJK IS, MAAR UITSLUITEND AANGEEFT WAT HIJ ZELF WIL

Gerard van den Berg (Werkgroep Monumentale Kunst Bond Heemschut) vroeg beeldend kunstenaar en ontwerper Peter Struycken naar zijn mening over de wijze waarop wethouder Gerrie Elfrink gehoor gaf aan de motie Nieuwe Kansen. In die motie gaf de Arnhemse gemeenteraad wethouder Elfrink de opdracht om te onderzoeken in hoeverre inpassing van Blauwe Golven in het door de wethouder gelanceerde plan voor een Creatieve Corridor mogelijk is.

GERARD VAN DEN BERG: Bent u van mening dat inpassing van het Parkeerterrein/Blauwe Golven mogelijk is in de Creatieve Corridor?

PETER STRUYCKEN: In het gesprek van de wethouder met mij op 14 november 2017 en op 11 december in groter gezelschap met o.a. de Bond Heemschut, atelier Rijksbouwmeester en Peter Nijenhuis van de werkgroep behoud Blauwe Golven Arnhem, bleken er geen inhoudelijke belemmeringen voor de inpassing van het Parkeerterrein / Blauwe Golven in de plannen voor de Creatieve Corridor.

 Het landschapsontwerp van De Creatieve Corridor vormt een groen kader met een brede parkstrip als groene verbinding tussen de singel en de Rijn en een parkstrip als verlengstuk van de groene stuwwal rondom Museum Arnhem en ArtEZ. De reststukken op het verkeerscircuit zelf die overblijven tussen de snelwegen en buiten de viaducten geven geen uitbreiding aan het idee van een ‘parkachtig’, ‘hoogwaardig verblijfsgebied’ zoals de wethouder wil. De snelwegen en viaducten beslaan meer dan de helft van de Blauwe Golven. De toegankelijkheid en de verblijfswaarde van de reststukken zijn minimaal als gevolg van de verkeersafwikkeling en de snelwegen die, hoewel ze verlegd worden, in vierkante meters asfalt gelijk blijven. 

BROODJEAAPVERHALEN INZAKE PARKEERTERREIN BLAUWE GOLVEN VAN PETER STRUYCKEN IN ARNHEM

Dit document is bedoeld om een aantal beweringen gedaan omtrent parkeerterrein Blauwe Golven bij het Roermondsplein in Arnhem, te weerleggen. Deze beweringen vallen in de categorie gelegenheidsargumenten en zijn bedoeld om aan te tonen dat Blauwe Golven hun tijd gehad hebben en plaats moeten maken (gesloopt moeten worden) voor een nieuwe invulling Creatieve Corridor. Omdat de aangevoerde argumenten apert onjuist zijn maar voortdurend terugkeren, een eigen leven (zijn gaan) leiden en de eigenlijke discussie vertroebelen en verstoren, is het zaak om hiermee, op basis van argumenten, definitief af te rekenen. Eerst zullen de beweringen – lees: Broodje Aap-verhalen – worden opgesomd waarna deze achtereenvolgens zullen worden ontkracht en in een juist perspectief geplaatst.

1. Peter Struycken, de ontwerper van parkeerterrein / Blauwe Golven, weigert elke wijziging aan Blauwe Golven;

2. De Blauwe Golven vormen een hitteschild;

3. De Blauwe Golven leveren geluidsoverlast op van daar parkerend uitgaanspubliek;

4. De Blauwe Golven veroorzaken luchtvervuiling en fijnstof;

5. De betonstenen waarmee Blauwe Golven zijn gerealiseerd, zijn versleten en verkleurd;

6. Met de realisatie van Creatieve Corridor wordt het gebied groen en wordt daardoor een locatie voor ontmoeting en recreatie;

7. Het behoud en onderhoud van Blauwe Golven kost de Arnhemmers veel geld;

8. Bij stortregens loopt Blauwe Golven onder omdat de afwatering onvoldoende is.

Ad 1. Peter Struycken, de ontwerper van parkeerterrein / Blauwe Golven, weigert elke wijziging aan Blauwe Golven

Eerdere weerleggingen door Struycken dat hij elke wijziging aan Blauwe Golven zou weigeren, zijn inmiddels na het aannemen op 25 september 2017 van de motie Nieuwe kansen, concreet vastgelegd in de vorm van het door de gemeente Arnhem gefilmde Skypegesprek met Struycken, wethouder Gerrie Elfrink en projectleider Creatieve Corridor, Kirsten van Rijen, op 14 november 2017. Het Skypegesprek vond plaats aan de hand van de ‘Gespreksnotitie Creatieve Corridor / Roermondsplein en omgeving / 08.11.2017’ van Buro Poelmans Reesink Landschapsarchitectuur, in opdracht van de gemeente Arnhem opgesteld. In deze gespreksnotitie worden acht dilemma’s genoemd aan de hand waarvan het Skypegesprek plaatsvond.

Dilemma 1. Landschap: Gemeente en Struycken zijn het eens;

2: Parkeren: kan zowel op het gedeelte langs de Oude Kraan / Onderlangs als bij het gedeelte bij het Roermondsplein (oostzijde);

3: Zone Oude Kraan: kan ten gunste van de Creatieve Corridor worden verbreed door een gunstiger positionering van de op- en afrit voor het parkeerterrein / Blauwe Golven. In overleg met deskundigen op het gebied van het parkeren en de wegaanleg moet dit nader worden uitgewerkt;

4: Showroom 2.0 (= paviljoen voor Casa): wordt door Struycken als een verrijking gezien. Tekeningen van plaats en omvang zijn nodig voor een goede integratie. Andere paviljoens kunnen buiten de Blauwe Golven worden gerealiseerd, zoals in een eerder voorstel van de Creatieve Corridor is voorgesteld;

5: Skate baan / urban sports: kunnen een plaats krijgen, zoals in de gespreksnotitie van Buro Poelmans Reesink voorgesteld, buiten de Blauwe Golven op het Roermondsplein (oostzijde, schetsplan Poelmans Reesink dilemma 5, locatie 3), onder de afrit van de brug;

6: Uitkijkpunt: de verbeterde toegang naar het uitkijkpunt is mogelijk en moet in samenhang met de op- en afrit van het parkeerterrein / Blauwe Golven langs de Oude Kraan en Showroom 2.0 bekeken worden;

7: Evenementenlocatie / amfitheater: in de gespreksnotitie van Buro Poelmans Reesink kan op die locatie ook de skatebaan en urban sports worden geïntegreerd;

8: Waterberging: waterberging en fontein kunnen volgens Struycken gecombineerd worden. Het is een opgave die technisch moet worden bekeken door deskundigen op het gebied van de waterhuishouding van de gemeente Arnhem. Wat de werking van de fontein betreft: er zijn allerlei technische mogelijkheden om de kosten te beperken. Zie voor meer details hierna onder Ad. 8.

Conclusie: Peter Struycken ziet mogelijkheden en wenst zijn medewerking daaraan te verlenen om functies van Creatieve Corridor in te passen in Blauwe Golven. Hij heeft meerdere malen gevraagd om met ontwerpers en technici deze mogelijkheden uit te werken waarop door wethouder Elfrink niet wordt ingegaan.

Ad 2. De Blauwe Golven vormen een hitteschild

De Blauwe Golven zijn gerealiseerd met blauwe en witte betonstenen. Zoals bekend kaatsen lichte kleuren licht en warmte terug terwijl donkere deze absorberen. Het gegolfde oppervlak zorgt bij reflectie en afgifte van de straling voor verstrooiing onder verschillende hoeken. Aantoonbaar aan de hand van een actuele hittekaart van de stad Arnhem blijkt dat het gebied van de Blauwe Golven tot de minst warmte reflecterende gebieden behoort in de bebouwde kom van de gemeente Arnhem. De nu niet meer in werking gestelde fontein zou bij functioneren niet alleen voor extra ver- en afkoeling zorgen maar ook voor het reduceren van fijnstof veroorzaakt door het vele verkeer dat over dit verkeersplein rijdt.

Conclusie: Blauwe Golven vormen géén hitteschild. Het enorme oppervlak van de gezamenlijke asfaltwegen van het verkeerscircuit maakt dat over de breedte van de Blauwe Golven van 120 m er circa 65 m asfalt is te zien. De asfaltwegen die warmte vasthouden kunnen door een lichtkleurige coating aanzien minderen in warmte-absorptie en -afgifte. Dit effect wordt versterkt indien de fontein weer functioneert. Afdoende bewijs aan de hand van (uitsnedes van de) hittekaart en stadskaarten van het gebied: zie: Blauwe Golven geen hitteschild